Nieuwe Afspraak (vervolg)
Een tweede praktische oefening voor beginners. Niet alleen jezelf maar ook de anderen ontmoeten. Waarbij niets moet maar niet alles mag. Leven in een hotel.
In de eerdere blog of musing “Maak Een Afspraak'“ hadden we een eerste praktische oefening besproken: jezelf ontmoeten. Dit is het vervolg. Het hoeft niet, maar ik raad je aan om de musings in chronologische volgorde te lezen, zij bouwen op mekaar.
Meditatie staat in het teken van vrijheid. Jezelf ontmoeten of vrijheid gunnen is de eerste stap. De tweede stap is ‘de anderen ont-moeten’ en diezelfde vrijheid gunnen.
Met ‘de anderen’ bedoel ik:
Iedereen buiten jezelf: partner, familie, vrienden en de hele wereldbevolking
Alles binnen jezelf: gedachten, emoties en lichamelijke gewaarwordingen
Best veel, het omvat niet alleen alle mensen, maar ook alles wat er zich in je afspeelt. Onze ervaringswereld is rijk en gevarieerd. Het kan binnen en buiten jezelf heel druk worden, soms lijkt het wel op een duiventil. Meditatie wordt vaak gezien als een middel om midden in die chaos tot rust te kunnen komen. En dat kan zeker.
Photo by Ali Arif Soydaş on Unsplash
Alle Andere Mensen Bevrijden
This is a free will universe. Elk mens beschikt in principe over een zekere mate van vrije wil, ongeacht of je er veel gebruik van maakt of niet. Filosofische discussies over het al dan niet bestaan van vrije wil en diverse spirituele opvattingen over het opgeven ervan, parkeren we nu even in bijlage (1). We gaan er hier van uit dat vrije wil bestaat.
De eerste afspraak die we gemaakt hebben is zelfrespect. De tweede afspraak is dat we ieders vrijheid respecteren. De mensen zijn zoals ze zijn. Ze hebben elk recht op hun mening en gedrag, ook al staat het ons niet aan. In meditatie veranderen we onszelf vooraleer we de wereld proberen te veranderen. Dat is niet alleen ‘spiritueel’ maar ook heel pragmatisch, Je hebt geen controle over de anderen, alleen over jezelf, en zelfs dat laatste is relatief. Als je andere mensen geen vrijheid gunt, dan wordt het leven (en ook meditatie) een eindeloze en zinloze strijd. Wees wijs en maak je eigen geluk of vrede niet afhankelijk van wat anderen denken of doen. Want dat is wat we continu aan het doen zijn: denken dat je partner, ouder, kind, familie, vriend, collega, baas, partij, regering of zelfs de hele bevolking dit zo had moeten zeggen of dat zo zou moeten doen. Elke dag hoor je de vele echos van die onzin op het nieuws: “We & Ze zouden moeten blabla …” Let op het eindeloos gezaag over “wat anderen (niet ik) moeten” en lach ermee. In meditatie komen we bij onszelf en laten we de anderen los.
Laat ze vrij. Let go!
Laat ieder in zijn waan. Heb je al vaak iemand kunnen overtuigen van zijn ongelijk en jouw groot gelijk? Ik niet. Dat betekent niet dat de anderen zich ten opzichte van jou alles kunnen permitteren. Andere mensen vrijheid gunnen betekent niet dat je zelf geen grenzen kan aangeven. Wees assertief zonder agressief te zijn, die vrijheid heb je altijd.
Gedachten en Gevoelens Bevrijden
In meditatie geven we onze innerlijke gedachten en gevoelens ook alle vrijheid. We proberen ze zeker niet te onderdrukken. Waarom? What you resist, persists. Gedachten en gevoelens onder druk zetten geeft ze juist veel meer energie. Dat is niet verstandig. Je kan twee eenvoudige dingen doen:
Bekijk je gedachten en gevoelens als neutrale waarnemer, je bent gewoon getuige.
Geef ze geen aandacht en focus op iets anders, zoals een mantra of de adem.
Mediteren is heel eenvoudig als je het zo bekijkt. Je kunt er zelfs van uitgaan dat je iets verkeerd doet als je stil gebed of meditatie ervaart als een strijd of een worsteling. Het is uitermate simpel, wat niet betekent dat het gemakkelijk is. Gedachten en gevoelens zullen je telkens weer op sleeptouw nemen. Van zodra je dit ziet en herkent, keer je gewoon terug. Mediteren is enkel maar een strijd tegen onbewustheid of vergetelheid.
Welkom in dit Hotel
Als je tijdens je meditatie toch last ondervindt van het bevrijden van anderen, gedachten en gevoelens, dan heb ik een goede tip. Beeld je in dat je een hotel runt.
In de vorige musing “Time Is Money!” hebben we van Tulku Lobsang het beeld geleend dat deze planeet een vijfsterrenhotel is waar wij tijdelijk te gast zijn. Het aantal sterren dat hij aan dit hotel verleent is zijn persoonlijke appreciatie. Het is gebaseerd op zijn ervaring in Tibet, India en op zijn vaststelling dat wie in het (steeds minder) rijke West-Europa geboren is, zich gelukkig mag achten: (steeds minder) vrije landen met gratis opvoeding en een (steeds minder) goede gezondheidszorg. ‘Steeds minder’ is mijn appreciatie. Vandaar dat ik belang hecht aan vechten voor je vrijheid. Als het van onze wereldleiders afhangt, gaat de grote massa steeds minder rijkdom en vrijheid hebben. Los daarvan, in meditatie laten we andere gasten in dit hotel gerust.
We ontlenen tevens een ander hotelbeeld, deze komt van de soefi dichter Rumi. Zijn gedicht ‘De Herberg’ (2) is een prachtige leidraad voor meditatie.Beeld je nu in dat je de hotelmanager bent. Met een big smile verwelkom je alle gedachten en gevoelens als waren het gasten van het hotel dat jij runt. Je blijft in alle omstandigheden kalm en vriendelijk. ‘Verwelkomen’ is een ander woord voor mediteren.
The Guest House
This being human is a guest house.
Every morning a new arrival.
A joy, a depression, a meanness,
some momentary awareness
comes as an unexpected visitor.
Welcome and entertain them all!
Even if they are a crowd of sorrows,
who violently sweep your house
empty of its furniture,
still, treat each guest honorably.
He may be clearing you out
for some new delight.
The dark thought, the shame, the malice.
meet them at the door laughing and invite them in.
Be grateful for whatever comes.
because each has been sent
as a guide from beyond.
— Jellaludin Rumi,
translation by Coleman Barks
1. Vrije Wil / Free Will / Libre Arbitre
Over vrije wil bestaan heel wat filosofische discussies en spirituele misvattingen.
Bestaat vrije wil?
Op grond van de verregaande conditionering van de mens, zou je aan het bestaan van vrije wil kunnen twijfelen. De wetenschap beschouwt de mens als genetisch (natuur) en/of door zijn sociale omgeving (cultuur) bepaald. Het is ook gekend dat quasi alles wat we weten aangeleerd is. ‘Mimetisme’ heet het leer-mechanisme waarbij kennis en gedrag van anderen wordt gekopieerd. Determinisme of het idee dat je 100% of volledig bepaald bent, is voorbijgestreefd. Sedert de ontdekking van de epi-genetica weten we dat de mens niet alleen bepaald is, maar over (een zekere) vrijheid beschikt.
In het non-dualisme wordt vaak gezegd dat vrije wil een illusie is. Vanuit een absoluut en theoretisch standpunt klopt dit wel. Vanuit een relatief en pragmatisch standpunt klopt dit niet. Die stelling is geen dogma of geloofspunt maar een uitnodiging tot diepgaand onderzoek. Het is zowel een experiment als een hoge graad van realisatie. Ik raad een beginnende zoeker niet aan om uit te gaan van het idee dat vrije wil niet bestaat. Ik noem dit pseudo- of neo-advaita en dat is niet zonder risico voor je geestelijk evenwicht. Meer hierover later.
Moet ik mijn vrije wil opgeven?
Je kan je vrije wil opgeven uit vrije wil, zoals in: “Het is de wil van God of mijn guru, zijn plaatsvervanger.” Dat soort onderwerping raad ik je niet aan en vind ik zelfs anti-spiritueel. Welk soort god of guru verlangt dat je je vrijheid zou opgeven? Onzin.
Als je het echter opvat als het opzij zetten van egoïstische neigingen, het overstijgen van lagere of primaire impulsen en het volgen van hogere idealen of imperatieven (rede, ethiek of moraal en ecologie), dan is het matigen van je wil wel ok.
Verwar het opgeven van vrije wil echter niet met overgave. Wat de spirituele tradities met overgave bedoelen is van een heel andere orde dan vrije wil. Dit overstijgt de keuzes die je als zelf kan maken. Meer hierover later.
2. De Herberg van Jalaluddin Rumi (1207-1273)
De herberg
Dit mens-zijn is een soort herberg
elke ochtend weer een nieuw bezoek.
Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt als een onverwachte gast.
Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij!
Zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt,
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.
Behandel dan toch elke gast met eerbied,
misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase….
De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
Ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag ze om erbij te komen zitten.
Wees blij met iedereen die langskomt.
De hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen.
(vertaling: Romeck van Zeyl)